Mijn opa en Miltons opa zijn beiden geboren in een tijd waarin geen telefoon, auto’s of elektriciteit bestond. Zij leidden een simpel en hard leven op een plantage in Guyana en op het platteland van Overijssel. Hoe hebben zij hun jeugd ervaren en wat vonden zij van alle ontwikkelingen die vooral na de Tweede Wereldoorlog plaatsvonden?
Om hierop een antwoord te vinden, heb ik het boek Eeuwelingen gelezen van Steffie van den Oord. Zij heeft vele honderdjarigen in Nederland geïnterviewd tijdens de eeuwwisseling. De verhalen van deze senioren geven mij een idee van hoe zij naar vroeger en vandaag kijken. Allemaal zijn ze geboren rondom 1900, net als mijn opa.
Wat blijkt, de herinneringen aan hun jeugd overheersen. Daar vertellen ze het meest over. Ze praten het minst over de periode na de Tweede Wereldoorlog. Wat mij verder verbaasde is dat zij allemaal vertellen over de effecten van de Eerste Wereldoorlog op hun leven. Veel mannen werden gemobiliseerd ondanks dat Nederland neutraal bleef. Ook was er toen extra armoede. Er zijn ook veel verhalen over de zware tijd in de jaren 30, toen armoede troef was.
Het verhaal van Hendrik Jan Frederiks blijft mij bij. Hij was een streekgenoot van mijn opa en heeft lange tijd voor kasteel Rechteren gewerkt. Zijn verhaal over de hiërarchie, ofwel de machtige positie van de landheren en de nederigheid van de werkers, herken ik vanuit de verhalen die mijn vader vertelde. Die vertelde mij dat als de baron langskwam, dat je dan je pet afnam. Die verschillen in status werd door de mensen van toen geaccepteerd. En ook al wist iedereen dat ze te weinig uitbetaald kregen, men kon er niets aan doen. Het alternatief was nog meer armoede.
Mijn opa had het beter. Hij kreeg het land van zijn ouders en was zelfvoorzienend. Hij verdiende wat extra geld met kweken van varkens, verkoop van extra melk en trainen van paarden. Hij leidde een simpel leven, maar volgens mij wel een goed leven. Ik begrijp nu beter waarom mijn opa niet wilde uitbreiden en twijfelde over de uitbreidingsplannen van mijn vader die in de jaren zestig de boerderij overnam. Het waren voor hem moderne fratsen, die hij niet goed kon plaatsen. Mijn opa en oma hebben ook altijd nog een steenkoolkachel gehad. Ik kan mij dit nog goed herinneren!
Ik ben erg benieuwd of er meer boeken zijn met verhalen van bijvoorbeeld boeren in Overijssel. Hoe hebben zij de 20ste eeuw ervaren?
En hoe was het voor de mensen in Guyana? Hoe hebben zij de eerste helft van de 20ste eeuw beleefd? Hoe was het leven op de plantages aldaar? Suggesties voor verhalen en boeken zijn welkom!
Dag Heleen. Gecondoleerd met het heengaan van je schoonvader. We hebben in de familie pas een eeuweling in Guyana verloren, ongeveer een maand na haar 100ste verjaardag. Ze was nog heel scherp en actief. Haar verhaal werd via de radio uitgezonden in Guyana. Ik vroeg daags na haar verjaardag dat men haar zou interviewen en zoveel mogelijk zou vastleggen, maar mijn verzoek kwam net te laat. Ik zal je de link naar het radio interview prive sturen. Misschien kan je daar wat uit halen. Misschien kan je ook luisteren naar het programma voor senioren op het Guyanese radio station. En in de boekenserie Cane Reapers, Cane Ripples en Cane Rovers van Dr. Trev Sue A Quan kan je veel verhalen vinden over Chinezen in Guyana in de twintigste eeuw (voor jouw doel eerder het tweede deel, denk ik). Maar er is ook veel online te vinden hoor. Ik zal nog wat boektitels voor je opzoeken. Veel plezier met het ontdekken.
Dank je wel Lilian voor je suggesties. Het eerste deel van Cane Reapers heb ik, maar deel 2 nog niet. Ik ga ernaar op zoek. En ik kijk uit naar je mail. Grtn, Heleen